AP: Koronavirusi justifikim për të kufizuar fjalën e lirë – Serbia shembull i tillë
Ndërsa qeveritë në të gjithë botën po marrin masa të jashtëzakonshme për të mbajtur njerëzit në shtëpi dhe për të ndaluar pandeminë koronare të virusit, disa janë të pakënaqur me theksimin e hapave të gabuar dhe të tjerët po përdorin krizën për të heshtur kritikat dhe forcojnë kontrollin, sipas Associated Press (AP), duke cituar shembuj nga Tajlanda , Egjipti, Hungaria dhe Serbie.
Kryeministri hungarez Viktor Orban ka keqpërdorur krizën shëndetësore, vlerëson AP dhe kujton se ai i dha Orbán autoritetin të sundonte mbi një dekret në kohë të pacaktuar, pa u ngarkuar me ligjet ekzistuese ose kufizimet parlamentare.
Një aspekt i ligjit, i cili dyshohet se është kaluar për t’u marrë me virusin koronar, parashikon deri në pesë vjet burg për ata të dënuar për përhapjen e fakteve të rreme ose të shtrembëruara gjatë një emergjence.
Komisionarja e Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut Dunja Mijatoviq tha se “problemet globale shëndetësore të shkaktuara nga koronavirusi kërkojnë masa efektive për të mbrojtur shëndetin dhe jetën e njerëzve”, të cilat ajo shtoi se “përfshijnë luftimin e dezinformatave që shkaktojnë panik dhe trazira sociale”.
Ajo theksoi, megjithatë, se “për fat të keq disa qeveri e përdorin këtë imperativ si një justifikim për të imponuar kufizime jo proporcionale mbi lirinë e shtypit”, që është një “qasje kundër produktive që duhet të ndalet” sepse “sidomos në kohë krize, liritë dhe të drejtat e vlefshme duhet të mbrohen”.
Kur bëhet fjalë për Serbinë, AP deklaron se policia ndaloi shkurt gazetaren Ana Laliq, e cila shkroi për mungesën e pajisjeve mbrojtëse dhe kushteve kaotike në një kompleks të madh spitalor. Qendra klinike tha që teksti i saj kishte shqetësuar publikun dhe kishte dëmtuar imazhin e organizatës së kujdesit shëndetësor.
Artisti tajlande z, Danay Usama kishte shqetësime kur postoi në Facebook se pas kthimit të tij nga Spanja, asnjë pasagjer nuk iu nënshtrua kontrolleve shëndetësore në aeroportin e Bangkok, por zyrtarët e aeroportit e mohuan atë dhe ai u arrestua dhe u akuzua për përhapje të lajmeve të rreme.
Duke përkujtuar se dënimet për lajme të rreme janë deri në pesë vjet burg dhe rreth 3000 dollarë, AP thotë se Danay beson se qeveria tajlandeze ka frikë se opozita mund të përdorë njoftimin e saj si provë e dështimit të saj për të luftuar koronavirusin dhe se ajo duhet të ndërmarrë veprime si paralajmërim për të tjerët.
Gjendja e jashtëzakonshme në luftën kundër koronavirusit i ka dhënë kryeministrit Prajut Chan-o-chow kompetenca të jashtëzakonshme, përfshirë censurimin e mediave, sipas AP, duke shtuar se më shumë se dhjetë njerëz janë arrestuar me akuzën e përhapjes së dezinformatave në lidhje me koronavirusin.
“Covid-19 është një kërcënim domethënës për qeveritë dhe sigurinë e regjimit, sepse ai ka potencialin të nxjerrë në dritë keqmenaxhim dhe mungesë transparence për çështje që prekin të gjithë qytetarët e një vendi”, tha Aim Singpeng nga Universiteti i Sidneit.
Për shkak se pandemia, si çështje globale, është në fokus të publicitetit global, është gjithnjë e më e vështirë për qeveritë që të kontrollojnë mesazhet publike pa shprehur se sa pak ose shumë kanë bërë në krahasim me pjesën tjetër të botës, shtoi ajo.
Në Kamboxhia, për shembull, ku kryeministri Hun Sen ka qenë në pushtet për 35 vjet, organizata e të drejtave të njeriut LICADHO dokumentoi 24 arrestime për shkëmbimin e informacionit në lidhje me koronavirusin duke përfshirë mbështetësit e Partisë së Shpërndarë të Kamboxhiane Kombëtare të Shpëtimit.
Human Rights Watch raportoi arrestimin dhe marrjen në pyetje të një 14-vjeçareje, e cila raportoi në me diat sociale për rastet e Covid-19 në shkollën dhe krahinën e saj.
Parlamenti i Filipineve miratoi një ligj të veçantë që i dha presidentit Felipe Duterte autorizime të jashtëzakonshme, sipas AP, duke shtuar se ligji i ri shpalli “përhapjen e informacionit të rremë për krizën Covid-19 në mediat sociale dhe platformat e tjera” një vepër penale e dënueshme me burgim deri në dy muaj dhe gjobë deri në rreth 19,500 dollarë.
Të paktën dy gazetarë janë akuzuar për përhapjen e lajmeve të rreme për krizën koronare, sipas AP-së, e cila citon Aries Arugaj nga Universiteti i Filipineve se ka frikë se Duterte do të përdorë fuqi më të mëdha për të shuar mosmarrëveshjet dhe për t’u marrë me disidentët politikë.
AP gjithashtu kujton se në një pandemi të koronavirusit, Egjipti kishte dëbuar një korrespodent britanik mbi një raport i cili kryente një studim duke hedhur në dyshim të dhënat zyrtare të numrit të pacientëve në vend.
Iraku pezulloi punën e reporterëve të Reuters për tre muaj me një gjobë prej rreth 20.800 dollarë për akuzat se numri aktual i të prekurve dhe të vdekur nga koronavirusi në Irak është shumë më i lartë se sa shifrat zyrtare.
